Xã hội côn trùng là gì ? – Các cấp bậc trong xã hội côn trùng

xa-hoi-con-trung-la-gi

Có thể nói rằng côn trùng xã hội góp phần hình thành sự sống trên trái đất, bằng số lượng cực lớn, côn trùng xã hội ảnh hưởng đến hệ sinh thái môi trường của con người và động vật. Theo E.O Wilson (nhà côn trùng học đến từ trường ĐH Stamford Bridge) cho biết: “các loài côn trùng có tập tính xã hội như kiến, mối và một số loài ong – chiếm đến 75% số lượng côn trùng trong hệ sinh thái trên toàn thế giới”. Một tổ ong có thể có đến hàng chục nghìn con thậm chí hàng trăm nghìn con ong và có hàng trăm triệu con kiến sống cùng nhau trong một khối siêu liên kết trong lòng đất – Wilson cho biết.

Cách ứng xử văn minh trong xã hội côn trùng:

Côn trùng xã hội có một vài lợi thế hơn so với những người anh em đơn độc của chúng (gián, muỗi, ruồi, sâu…) đó là chúng làm việc trên nguyên tắc đặt tập thể lên hàng đầu. Các loài côn trùng xã hội cùng nhau tìm kiếm thức ăn và những nguồn lực khác, truyền tải các phát hiện của mình đến những người khác trong cộng đồng.

Chúng có thể cùng đồng lòng gắn bó lại tạo thành một sức mạnh nhằm bảo vệ tổ và tài nguyên khỏi sự tấn công của kẻ thù. Chúng có thể cạnh tranh với các loài côn trùng khác, thậm chí cả động vật lớn hơn vì lãnh thổ và thức ăn. Côn trùng xã hội có thể nhanh chóng xây dựng một nơi trú ẩn, và mở rộng nó khi cần thiết. Chúng có thể phân chia công việc trong tổ theo cách hợp lý và logic, đảm bảo mọi thứ được thực hiện nhanh chóng.

3 Đặc điểm của một xã hội côn trùng:

Vậy làm thế nào để xác định một xã hội khi nói về côn trùng? Nhiều con côn trùng biểu hiện các hành vi xã hội, chẳng hạn như tập trung vào một số lượng lớn. Hành vi thông minh không có nghĩa là một loài côn trùng xã hội.

Theo định nghĩa, côn trùng mang tính xã hội phải thể hiện tất cả 3 đặc điểm này:

  1. Có nhiều thế hệ trong xã hội (ông, bà, bố, mẹ, con, cháu…)
  2. Có thể chăm sóc, nuôi nấng, giúp đỡ lẫn nhau
  3. Có con chúa (chịu trách nhiệm sinh sản cho loài)

Ví dụ, hãy nghĩ về mối, chúng là côn trùng xã hội. Trong một tổ mối, bạn sẽ tìm thấy các cá thể ở các giai đoạn khác nhau của chu kỳ sống.

Các thế hệ mối nối chồng nhau, bên cạnh những con già luôn có một nguồn bổ sung những con mới chuẩn bị cho việc nhận trách nhiệm chăm sóc của thuộc địa. Và chúng quan tâm đến sự hợp tác của nhau.

Trong một quần thể, mối được chia thành 3 tầng lớp, thực hiện những nhiệm vụ khác nhau:

Mối sinh sản hay còn gọi là mối chúa giữ vai trò quan trọng nhất trong việc hình thành và phát triển tổ mối. Để trở thành được mối chúa hay mối vua, trước tiên chúng trải qua giai đoạn gọi là mối cánh. Vào những mùa mưa trong năm, mối cánh bay ra khỏi tổ nhằm tìm bạn giao phối và chúng rụng cánh nếu tìm được nơi thích hợp để xây dựng tổ. Mối cánh sẽ trở thành mối chúa và mối vua, chịu trách nhiệm hình thành một xã hội mới.

Mối lính: là lực lượng canh giữ bảo vệ tổ. Vai trò của mối lính trong tổ được thể hiện thông qua việc báo động cho đồng loại biết những nguy hiểm đang xảy ra. Đôi khi những chiến binh này cũng tấn công đồng đội của mình.

Mối thợ là lực lượng đông đảo nhất trong tổ, chúng chiếm đến 85% dân số trong quần thể. Đây là đối tượng gây thiệt hại chính cho tài sản của con người. Mối thợ có màu trắng sữa, hơi trong, mắt mù do luôn hoạt động trong bóng tối. Nhiệm vụ chính của chúng là cung cấp thức ăn về tổ và xây dựng tổ. Chúng tạo những đường hầm của mình bằng cách phun nước bọt và phân.

Trái lại, côn trùng phi xã hội không có biểu hiện của những hành vi mang tính bầy đàn.
Chúng không tham gia vào việc chăm sóc con cái, không cùng nhau kiếm ăn, cũng không cùng nhau sống chung trong một tổ. Côn trùng phi xã hội không thể hiện tính giai cấp.
Các cấp bậc trong xã hôi côn trùng.

Như bạn có thể nhận ra, nhiều côn trùng không thuộc trong một hay hai loại này. Có một số loài không thuộc côn trùng xã hội hay côn trùng phi xã hội. Chúng rơi vào một mức độ nào đó, mà không thể đáp ứng được toàn bộ 3 đặc điểm của một xã hội côn trùng.

Côn trùng cấp gia đình:

Xếp trên côn trùng đơn độc là côn trùng gia đình. Các loài này có thể chăm sóc cho bố mẹ hoặc con cái của chúng.

Chúng có thể trú ẩn hoặc bảo vệ trứng, hoặc thậm chí ở lại với con non trẻ hoặc ấu trùng của chúng trong một thời gian. Hầu hết các côn trùng cận Sahara không sử dụng tổ để trú ẩn cho con non, mặc dù có những ngoại lệ đối với quy tắc này.

Côn trùng cấp cộng đồng:

Là một tập hợp của một nhóm côn trùng cùng hợp tác sinh sống với nhau. Côn trùng cộng đồng chia sẻ một địa điểm làm tổ với những cá thể khác cùng thế hệ. Hành vi xã hội này có thể được thể hiện trong một giai đoạn đặc biệt của vòng đời, chẳng hạn như trong giai đoạn ấu trùng của một số loài sâu bướm.

Côn trùng cộng đồng sử dụng các hình thức truyền thông tinh vi, và đạt được lợi ích nhất định khi làm tổ. Cuộc sống chung có thể giúp họ tránh bị ăn thịt, hỗ trợ giúp đỡ lẫn nhau.
Côn trùng cộng đồng không bao giờ chia sẻ trong chăm sóc con cái. Tuy nhiên, chúng vẫn cung cấp thông tin cho nhau, nơi có nguồn thức ăn và nguồn nước hoặc những nơi đang bị ảnh hưởng của chất hóa học.

Côn trùng cấp quần thể:

Một dạng hành vi xã hội tiên tiến hơn một chút được biểu hiện bằng côn trùng cấp quần thể. Chúng thể hiện sự hợp tác trong việc chăm sóc những đứa trẻ và một thế hệ sống trong một tổ. Một số vườn ong có chức năng như là những nhóm có tổ chức trong xã hội, với nhiều con cái cùng chia làm tổ và quan tâm chăm sóc con cái với nhau. Mặc dù tất cả những con ong đều chia sẻ chăm sóc nhau, nhưng không phải tất cả ong đều đẻ trứng trong tổ.

Côn trùng bán xã hội:

Côn trùng bán xã hội cũng chia sẻ các nghĩa vụ nuôi dạy con cái với những người khác cùng thế hệ, trong một tổ chung. Như trong một xã hội côn trùng thực sự, một số thành viên của trong thế hệ là những người lao động không có năng suất. Tuy nhiên, thế hệ này sẽ rời khỏi tổ của họ trước khi thế hệ kế tiếp xuất hiện. Những người mới sẽ phân tán và xây dựng tổ mới cho con cái của họ.

Côn trùng xã hội nguyên thủy:

Cuối cùng, chúng ta có những con côn trùng xã hội nguyên thủy. Sự khác biệt duy nhất giữa côn trùng xã hội và côn trùng xã hội nguyên thủy nằm ở tầng lớp sinh sản.

Bảng cấp bậc xã hội côn trùng:

Bảng dưới đây minh họa hệ thống đẳng cấp của tính xã hội trong côn trùng. Biểu đồ dao động từ mức thấp nhất của xã hội (côn trùng đơn độc) ở phía dưới, đến mức độ xã hội cao nhất (côn trùng xã hội) ở trên cùng.

Cấp bậc xã hội Đặc điểm
Xã hội
  • Nhiều thế hệ đan xen lẫn nhau
  • Chăm sóc lẫn nhau
  • Có cá nhân làm nhiệm vụ sinh sản cho loài
Xã hội nguyên thủy
  • Nhiều thế hệ đan xen lẫn nhau
  • Chăm sóc lẫn nhau
  • Có cá nhân làm nhiệm vụ sinh sản cho loài
Bán xã hội
  • Chăm sóc lẫn nhau
  • Có thể nhiều cá nhân làm nhiệm vụ sinh sản
  • Chia sẻ tổ với loài khác
Quần thể
  • Chăm sóc lẫn nhau
  • Chia sẻ tổ với loài khác
Cộng đồng
  • Chia sẻ tổ với loài khác
Gia đình
  • Chăm sóc lẫn nhau
Đơn độc
  • Không chia sẻ tổ
  • Không chăm sóc cho con cái

 

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *