Sâu đầu búa – Loài kinh dị với khả năng tự ăn thịt bản thân

• Giới: Animalia (động vật)
• Ngành: Platyhelminthes
• Lớp: Rhabditophora
• Bộ: Tricladida
• Họ: Geoplanidae
• Chi: Bipalium sp

Sự thật thú vị: Sâu đầu búa là một trong số ít động vật sống trên cạn có thể sản xuất ra Tetrodotoxin.

Đặc điểm nhận dạng rõ ràng nhất của sâu đầu búa là phần đầu của chúng (hình búa, hình quạt hoặc hình neo). Các loài được phân biệt với nhau bởi hình dạng đầu, màu sắc, hoa văn, kích thước.

Sâu đầu búa thường có màu đất pha lẫn cùng màu xám, nâu, vàng và xanh lục. Loài sâu đầu búa nhỏ bao gồm B. Adventuresitium, có chiều dài từ 5 đến 8 cm (2,0 đến 3,1 in). Ngược lại, sâu B. kewense trưởng thành có thể dài hơn 20 cm.

Sâu đầu búa có nguồn gốc từ các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, nhưng đã dần xâm lấn trên toàn thế giới. Người ta tin rằng loài giun nguy hiểm này lan rộng ra toàn thế giới thông qua sự vận chuyển các cây trồng làm vườn có rễ. Bởi vì giun đầu búa đòi hỏi độ ẩm, chúng không phổ biến trong quần xã sa mạc và núi.

Giun Bipalium là loài ăn thịt, được biết đến là kẻ thù của giun đất, sên, ấu trùng côn trùng và các loài khác. Nó phát hiện con mồi bằng cách sử dụng các chất hóa học nằm dưới đầu hoặc rãnh bụng. Con giun đầu búa theo dõi con mồi của nó, đẩy nó lên một bề mặt và vướng vào nó trong dịch tiết nhầy nhụa mà nó tiết ra. Một khi con mồi cạn kiệt sức lực, con giun sẽ mở rộng họng của nó và tiết ra các enzyme tiêu hóa. Nó hút mô hóa lỏng vào ruột phân nhánh của nó bằng lông mao. Khi tiêu hóa xong, miệng của giun cũng đóng vai trò là hậu môn.

Sâu đầu búa lưu trữ thức ăn trong không bào trong biểu mô tiêu hóa của chúng. Chúng tự ăn cơ thể mình nếu không kiếm được bữa ăn. Một con giun có thể sống sót vài tuần với kho dự trữ của nó và sẽ tự ăn thịt mô của mình để lấy thức ăn.

Trong khi một số loại sâu có thể ăn được, thì sâu đầu búa không nằm trong số đó. Chúng có chứa độc tố thần kinh mạnh, tetrodotoxin. Chất độc này được tìm thấy ở cá nóc, bạch tuộc đốm xanh lớn và những loài có da sần sùi. Sâu đầu búa có thể sử dụng độc tố để làm bất động con mồi và ngăn chặn kẻ thù của chúng.

Sâu đầu búa thường bị nhầm lẫn với sên đầu búa vì chúng di chuyển theo kiểu sên. Sâu đầu búa sử dụng lông mao trên cơ thể lướt qua các dải chất nhầy.

Loài sâu ăn thịt đồng loại này cần độ ẩm cao. Vì vậy, chúng thường di chuyển và kiếm ăn vào ban đêm. Chúng thích những nơi mát mẻ, ẩm ướt, thường trú ngụ dưới những tảng đá, khúc gỗ hoặc cây bụi.

Sâu là loài lưỡng tính, với mỗi cá thể sở hữu cả tinh hoàn và buồng trứng. Một con giun đầu búa có thể trao đổi giao tử với một con giun khác thông qua dịch tiết của nó. Trứng thụ tinh phát triển bên trong cơ thể và được đẻ ra dưới dạng viên nang. Sau khoảng ba tuần, trứng nở và giun trưởng thành. Ở một số loài, ấu trùng có màu khác với trưởng thành.

Tuy nhiên, sinh sản vô tính phổ biến hơn nhiều so với sinh sản hữu tính. Giun đầu búa, giống như các loài Planaria khác, về cơ bản là bất tử. Thông thường, một con giun sinh sản thông qua sự phân mảnh, để lại phía sau chóp đuôi dính vào một chiếc lá hoặc chất nền khác, sau đó phát triển thành con trưởng thành. Nếu con sâu bị cắt thành từng mảnh, mỗi phần có thể tái sinh thành một sinh vật phát triển đầy đủ trong vòng một vài tuần. Con sâu bị thương nhanh chóng tái tạo mô bị hỏng.

Không có loài sâu đầu búa nào được đánh giá trong Danh sách đỏ của IUCN, không có bằng chứng về số lượng của chúng bị đe dọa. Chúng phân bố rộng rãi trong môi trường sống nhiệt đới và cận nhiệt đới tự nhiên và đã lan rộng trên toàn thế giới. Ở những vùng lạnh, giun có thể sống sót khi đóng băng bằng cách tìm kiếm những địa điểm được bảo vệ.

Đã có lúc, các nhà nghiên cứu lo ngại loài sâu kinh dị này có thể làm hỏng thực vật. Nhưng theo thời gian, chúng được coi là vô hại đối với cây xanh, nhưng sau đó, một mối đe dọa nghiêm trọng hơn xuất hiện. Giun đầu búa có thể tiêu diệt quần thể giun đất. Giun đất rất quan trọng vì chúng sục khí và bón phân cho đất.

Trong khi một số phương pháp được sử dụng để kiểm soát sên cũng hoạt động trên giun dẹp, giun đầu búa được coi là một loài xâm lấn đe dọa. Ảnh hưởng của chúng đối với hệ sinh thái vẫn chưa được hiểu đầy đủ.