Bộ Gián (Blattodea)

Quá trình trưởng thành của Blattodea gồm 3 giai đoạn: trứng, ấu trùng, trưởng thành (biến thái không hoàn toàn). Xem thêm: vòng đời của gián.

Blattodea phân bố trên toàn địa cầu, phổ biến nhất ở khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Gián có tên gọi khác ở phương tây là “bọ nước”, chúng là những kẻ ăn xác thối hoặc ăn tạp. Gián phổ biến ở khu vực nhiệt đới hoặc cận nhiệt nhưng ít hơn ở các vùng ôn đới và vùng lạnh.

Các thành viên của bộ Blattodea này cũng tìm đến nhà ở và gây phiền toái cho con người, khiến chúng trở thành loài côn trùng bị ghét nhất trên toàn thế giới.

Gián có thân hình bầu dục, thon thả và có thể thích nghi để chạy, bám đậu trên tường tốt, chúng thường ẩn nấp trong những khe hở của tường, tủ hay bàn ghế. Phần đầu của gián được bảo vệ bởi phần lưng trước to lớn và cứng cáp.

Khi gián đẻ trứng, hệ thống sinh sản của con cái sẽ tiết ra một lớp bọc đặc biệt bảo vệ tất cả trứng bên trong, lớp bảo vệ này được gọi là öotheca. Chỉ có gián và bọ ngựa mới có thể tạo ra öotheca để bảo vệ trứng. Sự giống nhau này cho thấy mối quan hệ gần gũi giữa các nhóm này, do đó chúng được vào một bộ duy nhất Dictyoptera.

Gián là một trong những loài côn trùng gây hại đáng ghét nhất trên toàn thế giới. Chúng vào nhà của con người, ẩn náu vào ban ngày và xuất hiện vào ban đêm để kiếm thức ăn và nước uống. Mặc dù chúng không cắn nhưng chúng thường liên quan đến các vấn đề vệ sinh và có thể truyền mầm bệnh vào thức ăn con người.

Da và phân của chúng bốc mùi làm không khí trở nên khó chịu với những người nhạy cảm. Tuy nhiên, gián cũng đã được chứng minh là rất hữu ích, đặc biệt là nghiên cứu về sinh lý côn trùng và độc tính học.

• Blattidae – bao gồm gián gián phương đông (Blatta orientalis) và gián Mỹ (Periplaneta americana)
• Blatellidae – bao gồm gián Đức (Blattella germanica)

• Gián Mỹ (Periplaneta americana) được cho là bắt nguồn từ châu Phi.
• Một số loài gián trong họ Polyphagidae sống chung với kiến trong tổ kiến.
• Gromphadorhina portentosa, một loài gián ở Madagascar, có thể hút không khí ra khỏi hệ thống khí quản để tạo ra tiếng rít. Hành vi này được sử dụng để làm sợ hãi kẻ thù. Những con gián to lớn và chậm chạp này đôi khi được nuôi như vật nuôi.
• Chỉ có 4000 loài gián được coi là sâu bệnh trên toàn cầu.
• Loài gián Surinam (Pycnoscelus surinamensis) là vật chủ trung gian của tuyến trùng cầu, Oxyspirura mansoni, có thể gây mù ở gia cầm.