Bệnh sốt rét là gì ?

Các triệu chứng của bệnh sốt rét có thể chia thành hai trường hợp: nhẹ và nặng.

Sốt rét nhẹ (không biến chứng):

Triệu chứng nhẹ thường chỉ bị giống bệnh cúm và không có dấu hiệu nhiễm trùng nào nghiêm trọng. Tuy nhiên nó có thể phát triển mạnh lên nếu không được điều trị hoặc sức đề kháng của người bệnh kém.

Các triệu chứng của bệnh sốt rét không biến chứng thường kéo dài từ 6 đến 10 giờ và lặp lại mỗi ngày thứ hai. Một số loại ký sinh trùng có thể có chu kỳ dài hơn hoặc gây ra các triệu chứng hỗn hợp.

Khi các triệu chứng giống với bệnh cúm có thể được chẩn đoán sai ở những vùng sốt rét ít gặp hơn.

Ở sốt rét không biến chứng, các triệu chứng tiến triển như sau, thông qua các giai đoạn lạnh, nóng, và đổ mồ hôi:

• Cảm thấy lạnh và run.
• Sốt, nhức đầu, nôn.
• Động kinh, thường chỉ xảy ra ở người trẻ tuổi.
• Đổ mồ hôi, sau đó cơ thể trở về nhiệt độ bình thường, cảm thấy mệt mỏi.

Ở những vùng sốt rét phổ biến, người dân có thể nhận biết và tự chữa trị mà không nhờ đến bác sĩ.

Sốt rét nặng (có biến chứng)

Bệnh sốt rét nặng hay còn gọi sốt rét ác tính, các bằng chứng lâm sàng hoặc xét nghiệm cho thấy các dấu hiệu của rối loạn chức năng của các cơ quan quan trọng.

Các triệu chứng bao gồm:

• Sốt, ớn lạnh
• Suy giảm ý thức
• Đau nhức xương khớp
• Co giật
• Thở sâu và suy nhược hô hấp
• Chảy máu bất thường và các dấu hiệu thiếu máu
• Vàng da lâm sàng và chứng rối loạn chức năng các cơ quan quan trọng
• Sốt rét nặng có thể gây tử vong nếu không được điều trị.

Sốt rét xảy ra khi ký sinh trùng Plasmodium xâm nhập vào cơ thể người thông qua vết đốt của muỗi Anophen. Chỉ có muỗi Anopheles (muỗi cái) mới có thể truyền bệnh sốt rét.

Sự phát triển của ký sinh trùng trong muỗi phụ thuộc vào một số yếu tố, điều quan trọng nhất là độ ẩm và nhiệt độ môi trường xung quanh.

Khi một con muỗi bị nhiễm bệnh đốt người, ký sinh trùng ngay lập tức xâm nhập vào máu và nằm yên trong gan. Người bệnh sẽ không thấy có triệu chứng gì, trung bình 10,5 ngày. Tuy nhiên, ký sinh trùng sốt rét đã bắt đầu nhân lên trong thời gian này.

Các ký sinh trùng sốt rét mới sau đó được phóng thích trở lại trong máu, nơi chúng lây nhiễm vào các tế bào hồng cầu và nhân lên nhiều hơn. Một số ký sinh trùng sốt rét vẫn còn trong gan và không được giải phóng, dẫn đến tái phát vi khuẩn.

Một con muỗi chỉ bị nhiễm bệnh khi nó hút phải máu của người bị nhiễm bệnh. Do đó, một người bị nhiễm bệnh có thể truyền bệnh sang người khác nhờ muỗi. Cần cách ly người bệnh ở khu vực riêng.

Chẩn đoán sớm là rất cần thiết cho sự phục hồi của bệnh nhân. Bất cứ ai có dấu hiệu sốt rét đều phải được kiểm tra ngay lập tức.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo mạnh mẽ việc xác định ký sinh trùng thông qua kiểm tra trong phòng thí nghiệm vi mô hoặc bằng phương pháp chẩn đoán nhanh (RDT), tùy thuộc vào các cơ sở sẵn có.

Không có triệu chứng nào của bênh sốt rét khác biệt với các bệnh khác. Do đó xét nghiệm ký sinh trùng là cần thiết để xác định và tìm cách đối phó.

Ở một số vùng sốt rét phổ biến, chẳng hạn như vùng hạ Sahara, mức độ nghiêm trọng của bệnh có thể gây miễn dịch nhẹ ở một tỷ lệ lớn dân số. Kết quả là một số người mang ký sinh trùng trong máu nhưng không bị ốm.

Liệu pháp phối hợp dựa trên artemisinin (ACT) do WHO khuyến cáo để điều trị sốt rét không biến chứng.

Artemisinin có nguồn gốc từ cây Artemisia annua, được biết đến như cây ngải ngọt. Có khả năng làm giảm nồng độ các ký sinh trùng Plasmodium trong máu nhanh chóng.

ACT là sự kết hợp giữa artemisinin với thuốc phụ trợ. Vai trò của artemisinin là làm giảm số ký sinh trùng trong vòng 3 ngày đầu tiên bị nhiễm trùng, trong khi các thuốc phụ trợ loại bỏ phần còn lại.

Việc mở rộng ACT sử dụng trên toàn thế giới đã giúp làm giảm tác động của sốt rét, nhưng căn bệnh ngày càng trở nên kháng các tác động của ACT.

Ở những nơi sốt rét kháng ACT, việc điều trị phải có thêm một loại thuốc phối hợp hiệu quả. WHO đã cảnh báo rằng không có lựa chọn thay thế cho artemisinin trong nhiều năm tới.

Nghiên cứu phát triển vắc xin phòng chống sốt rét toàn cầu an toàn và hiệu quả đang được thực hiện với một loại vắc xin đã được cấp phép sử dụng ở Châu Âu. Không có vắc xin nào được cấp phép ở Hoa Kỳ và các khu vực còn lại.

Nếu bạn có người nhà mắc các triệu chứng của sốt rét thì nhanh chóng đưa họ đến cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.

Để phòng ngừa muỗi thì phải phá hủy nơi ở của muỗi:

• Vệ sinh nhà cửa gòn gàng sạch sẽ bằng nước tẩy.
• Đảm bảo ống nước không bị tắc nghẽn (muỗi thường đẻ trứng nơi nước đọng)
• Đảm bảo không có nguồn nước bị rò rỉ (thu hút muỗi, gián, kiến, mối)
• Xử lý các vũng nước đọng ngoài trời sau những cơn mưa.
• Loại bỏ các vật dụng đựng nước không dùng đến: lốp xe, chum chậu cũ, máng xối…
• Nuôi cá trong giếng hoặc trong hồ nước, chậu bông thờ cúng.
• Rút nước hồ bơi khi không sử dụng.
• Sử dụng thuốc diệt muỗi để phòng chỗng muỗi cho căn nhà.
• Mắc màn trước khi ngủ (kể cả ban ngày).
• Mặc quần áo dài tay khi ở trong nhà và ra ngoài.
• Sử dụng kem chống muỗi hoặc thiết lập hệ thống lưới chống côn trùng.
• Liên hệ với chuyên gia dịch hại Pest-Solutions để được tư vấn cách diệt muỗi và phòng ngừa bệnh sốt rét.

Bệnh chủ yếu tập trung ở các quốc gia nhiệt đới, nơi điều kiện sống lý tưởng cho muỗi. Riêng ở Châu Phi, các cá nhiễm bệnh chiếm đến 85% trên toàn thế giới.