Côn trùng là nhóm động vật vô cùng phong phú và đa dạng trên hành tinh này. Theo ước tính, có đến 10 triệu loài côn trùng đang tồn tại, chiếm đến 90% tổng số loài động vật trên trái đất. Do đó, nếu thấy một loài côn trùng xuất hiện trong vườn nhà, bạn cần để ý các đặc điểm của côn trùng (hình dạng, kích thước, màu sắc, tập tính…) để xác định chúng với các loài khác.
10 Cách để xác định một loài côn trùng
Để xác định một loài côn trùng bạn chưa từng thấy là điều không hề đơn giản. Tuy nhiên, trong bài viết này chúng tôi sẽ giúp bạn cách phân biệt một con côn trùng, thông qua 10 cách đơn giản để xác định một loài côn trùng.
Kiểm tra có phải là côn trùng hay không
Khi bạn gặp một con côn trùng gần nơi bạn sống, chắc hẳn bạn sẽ muốn biết nó đang làm gì ở đó. Nó sẽ phá hoại khu vườn hay nó thụ phấn chăm chỉ cho hoa ? Nó sẽ đẻ trứng trong đất, hay phát triển thành ấu trùng trên cây, hay ở một nơi nào đó ?
Tất nhiên, bạn có thể trả lời những câu hỏi này thông qua việc quan sát chúng một thời gian, nhưng thực tế không phải lúc nào cũng như vậy. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn cho bạn cách nhận biết và xác định một con côn trùng, cách phân biệt côn trùng giữa các bộ, họ…
Trả lời các câu hỏi để xác định côn trùng
Vậy làm thế nào để nhận biết được một con côn trùng mà bạn chưa bao giờ thấy nó trước đây ? Trước tiên, hãy thu thập thông tin trên internet hoặc trên các bài báo, tìm kiếm manh mối để phân loại chúng.
Để chắc chắn đó là một con côn trùng chứ không phải một loài động vật chân khớp nào khác mà bạn nhầm lẫn, hãy đảm bảo rằng chúng CÓ tất cả các đặc điểm dưới đây:
- Có 6 chân
- Cơ thể có 3 phần
- Có râu (không bắt buộc)
Nếu đã đáp ứng được các điều kiện trên, bạn hãy theo dõi phần tiếp theo của bài viết.
Ngoài ra, cần lưu ý rằng không phải tất cả côn trùng đều có hai đôi cánh.
Côn trùng có phải loài đã trưởng thành
Việc phân loại các bộ được dựa trên hình dạng trưởng thành của côn trùng. Ví dụ như nếu bạn có một con sâu bướm, bạn sẽ không thể sử dụng hầu hết các sự hướng dẫn để nhận biết chính xác đó là loài bướm nào.
Tuy nhiên, khi chúng đã trưởng thành thì không khó để phân biệt. Ở bài biết này, Pest-Solutions chỉ giúp bạn tìm hiểu đối với loài côn trùng đã trưởng thành.
Côn trùng sống ở đâu và hoạt động khi nào ?
Côn trùng sống dựa vào điều kiện nhiệt độ và môi trường sống. Nhiều loài côn trùng phân hủy chất thải thực vật và thường được tìm thấy trong đất, đống rác lá, hoặc trong các miếng gỗ mục.
Ở các vùng nhiệt đới trên thế giới có nhiều loài bướm và bướm đêm (ngài) mà bạn sẽ không tìm thấy ở vùng ôn đới. Hãy ghi nhớ về nơi bạn tìm thấy hoặc quan sát thấy côn trùng.
Xem chúng thích loại cây nào
Một số côn trùng có vai trò quan trọng với một số cây cụ thể, vì vậy các loài thực vật trong khu vực bạn sống có thể là một gợi ý để chúng ta xác định loài côn trùng đó. Một loài đục thân gỗ thường được đặt tên cho loài cây mà nó sinh sống và ăn; biết tên của cây có thể giúp bạn nhận dạng nhanh chóng loại côn trùng.
Để ý thời gian côn trùng hoạt động
Giống như các động vật khác, côn trùng có thể hoạt động và ban ngày hoặc đêm, hoặc là cả ngày lẫn đêm. Bướm thì đòi hỏi ánh nắng ấm áp của mặt trời để bay, trong khi đó bướm đêm có xu hướng hoạt động chủ yếu vào ban đêm.
Cánh của côn trùng trông như thế nào ?
Hình dáng và cấu trúc của cánh có thể là manh mối tốt nhất để bạn xác định một con côn trùng. Trên thực tế, nhiều côn trùng được đặt tên theo đặc điểm cánh của nó. Ví dụ, Lepidoptera có nghĩa là “cánh vảy”. Nếu bạn muốn đặt các câu hỏi thu hẹp phạm vi tìm hiểu nhằm xác định côn trùng, bạn cần tìm hiểu thông tin về đôi cánh của chúng.
Các câu hỏi để kiểm tra các đặc điểm trên cánh
Dưới đây là một số chi tiết quan trọng cần quan sát khi nhìn vào cánh của côn trùng:
- Côn trùng có cánh hay không, và nếu có, chúng có phát triển tốt không ?
- Côn trùng có một hay hai đôi cánh ?
- Cánh trước và cánh sau giống hay khác nhau ?
- Cánh của chúng là một lớp da, lông, màng, hay được bao phủ bên trong ? Bạn có thấy tĩnh mạch trên cánh không ?
- Đôi cánh có lớn hơn thân của côn trùng, hoặc có kích thước bằng phần giữa của chúng không ?
- Làm thế nào để côn trùng giữ cánh khi nghỉ ngơi – gấp phẳng lại với cơ thể, hoặc theo chiều dọc trên cơ thể ?
Sau khi có được câu trả lời, bạn có thể dễ dàng thu hẹp phạm vi tìm kiếm.
Râu của côn trùng trông như thế nào ?
Râu của côn trùng rất đa dạng, và là một đặc trưng quan trọng để xác định một con côn trùng. Một số côn trùng, như Proturans, không có râu.
Nếu như bạn không thấy rõ râu, hãy sử dụng kính lúp để có thể nhìn tốt hơn. Nó có thể trong như sợi dây mảnh hoặc như một sợ dây chùy? Râu có gấp khúc hoặc luôn cong, chúng cũng có thể có long vũ hoặc lông cứng.
Xem thêm: Các kiểu râu của côn trùng.
Chân của côn trùng trông như thế nào ?
Chân của côn trùng là công cụ giúp nó di chuyển, ăn và sống sót khỏi các loài săn mồi. Đôi khi côn trùng có đôi chân trông giống như những chiếc thuyền chèo, có thể bơi. Các côn trùng trên cạn như kiến dành hầu hết thời gian để đi bộ, và có chân được thiết kế để di chuyển nhanh trên mặt đất.
Nhìn cặp chân của châu chấu, cặp chân thứ ba được sinh ra có thể gấp lại và lớn hơn nhiều so với những cặp khác, những chiếc chân mạnh mẽ này giúp tồn tại và tránh xa những loài đồng vật ăn thịt. Một số côn trùng là những kẻ săn mồi, và có chân trước được thiết kế để bắt và nắm giữ côn trùng nhỏ hơn.
Phần miệng trông như thế nào ?
Trên thế giới, côn trùng rất đa dạng, và sự đa dạng này được thể hiện bởi hình dáng và cấu trúc khoang miệng của côn trùng. Có những con côn trùng ăn lá, một số ăn gỗ cây, những con khác thì uống nhựa hoặc mật hoa (vd: ong), và thậm chí một số con dùng miệng để ăn côn trùng khác.
LƯU Ý: CẤU TRÚC KHOANG MIỆNG CỦA CÔN TRÙNG GIÚP CHÚNG CÓ THỂ NHAI, NGHIỀN THỨC ĂN NHƯNG CŨNG CÓ THỂ CHỈ ĐỂ UỐNG CHẤT LỎNG
Ruồi hay ăn các thực phẩm có đường, và có phần miệng trông giống như lớp bọt để dễ dàng tiêu hóa chất lỏng ngọt. Bướm uống mật hoa và có một ống cuộn (vòi) gọi là proboscis, để hút mật hoa. Côn trùng ăn thực vật thì có cấu trúc khoang miệng để nhai, được thiết kế để phá vỡ các sợi của thực vật. Các loài côn trùng ăn thịt, chẳng hạn như bọ ngựa, chúng cũng có khoang miệng để nhai.
Một số côn trùng, như mọt ruồi và rệp vừng, chuyên hút các chất lỏng từ thực vật. Nó có cấu trúc khoang miệng xuyên qua các thực vật và sau đó hút các chất lỏng từ bên trong. Nếu có thể, bạn hãy sử dụng kính lúp để soi kỹ hơn khoang miệng của côn trùng, và khám phá khoang miệng đầy phức tạp của chúng.
Phần bụng của côn trùng
Bụng là phần cơ thể thứ 3 trên thân côn trùng. Giống như tất cả các động vật thuộc ngành chân đốt, côn trùng có thân hình được phân ra thành từng đốt từng đốt. Số lượng các phân đốt bụng có thể khác nhau giữa các loài côn trùng. Bụng cũng có các phần phụ là manh mối để côn trùng đặc biệt.
Nhìn vào các phân đốt bụng
Số lượng các phân đốt bụng thay đổi từ 6 đến 11. Ví dụ,con bọ bạc thường có 11 đoạn trên bụng, trong khi con bổ củi chỉ có 6. Nếu bạn có thể nhìn thấy, hãy thử đếm các phân đoạn.
Tìm phần phụ ở cuối bụng của côn trùng
Loài côn trùng đặc biệt có thể có một “đuôi” ở phần cuối của bụng, hoặc có vật có hình dáng như một bộ kìm. Những cấu trúc này là các cơ quan cảm ứng được gọi là CERCI, giúp côn trùng cảm nhận được mọi thứ. Đối với con bọ cánh da thì CERCI có chức năng như một cái kìm.
Kích thước và hình dạng của bụng của côn trùng
Lưu ý kích cỡ cũng như hình dạng của bụng. Bụng có thể dài và mảnh mai (giống như con phù du)? Nó bị sưng to lên hơn so với ngực không? Một số cách xác định sử dụng những đặc điểm này cũng như những đặc điểm khác mà chúng ta đã quan sát.
Màu sắc của côn trùng
Côn trùng có màu sắc khá đa dạng, với các dấu hiệu đặc trưng khác biệt cho một số loài nhất định.
Để ý màu sắc trên cánh
Bạn không thể xác định một con bướm mà không biết màu sắc và hoa văn trên đôi cánh của nó không. Một số loài bọ cánh cứng có đôi cánh màu kim loại, trong khi số khác lại có các chấm hoặc các sọc. Không chỉ đôi cánh của chúng có màu sắc sặc sỡ, cơ thể của chúng cũng có thể có dấu hiệu độc đáo và đầy màu sắc.
Bướm vua (Monarch) được biết đến với đôi cánh cam và cánh màu đen, nhưng nhiều người không nhận thấy những chấm màu trắng trên cơ thể đen của chúng.
Để ý các chấm trên cơ thể
Để ý các màu sắc và hoa văn trên cánh và thân của côn trùng. Nếu có dấu chấm hoặc các sóc, hãy thử đếm chúng. Một số loài bắt chước màu sắc của người khác như là một cách để đánh lừa kẻ thù, do đó quan sát của bạn càng cụ thể càng tốt.
Cách di chuyển của côn trùng
Sẽ rất hữu ích khi bạn chú ý đến việc côn trùng di chuyển như thế nào, dù là trong tình trạng bị nhốt hay tự do.
Côn trùng của bạn bay, nhảy, đi bộ hay luồn lách ?
Nếu bạn quan sát côn trùng bay, bạn biết chắc đó là một con côn trùng có cánh và có thể loại bỏ các trường hợp còn lại. Một số côn trùng, như châu chấu, thích tự đẩy mình bằng chân nhưng có thể bay khi cần thiết. Bọ ngựa thì đi bộ, khi bị đe dọa chúng sẽ chọn cách bay để tránh kẻ thù.
Bổ củi (bọ đuôi bật) đã thể hiện khả năng di chuyển của chúng thông qua cái tên. Nếu như các đặc điểm này không cho bạn câu trả lời chính xác về việc nhận dạng một loại côn trùng, hãy ghi chép lai mô hình di chuyển của chúng, chắc chắn là bạn sẽ tìm hiểu thêm được điều gì đó về loài côn trùng sống này.
Hi vọng bài viết 10 Cách Đơn Giản Để Xác Định Một Loài Côn Trùng sẽ cung cấp cho bạn những thông tin thú vị.
Pest-Solutions